به جرأت می توان گفت صفحه نمایش یکی از مهم ترین اجزای لپتاپ است؛ چرا که خروجی نهایی تمام آنچه در دستگاه اتفاق می افتد را به شما نشان می دهد. همچنین به طور کلی (خصوصاً در نسخه های لمسی)، نمایشگر لپتاپ قسمتی است که کاربر بیشترین تعامل را با آن دارد.
نمایشگر خروجی نهایی تمام آنچه در لپ تاپ اتفاق می افتد را به شما نشان می دهد
اما شاخصه های مورد بررسی برای تشخیص کیفیت نمایشگر لپتاپ و اصطلاحات مورد استفاده در این زمینه، ممکن است به گوش بسیاری از افراد ناآشنا باشد یا در بعضی مواقع آنها را بیشتر سردرگم کند. عباراتی مانند کنتراست ، گاموت رنگی، یکنواختی و مواردی از این دست شاید در ابتدا برای برخی نامفهوم به نظر برسند، اما آشنایی با آنها کار چندان سختی نیست.
در مطلب حاضر قصد داریم به چند مورد از مهم ترین و رایج ترین عبارات و اصطلاحات حوزه نمایشگرها بپردازیم که می توانند به خصوص در تشخیص بهتر صفحه نمایش لپتاپ مورد نیاز کارآمد باشند. با ما همراه باشید:
Resolution تصویر نمایشگر لپ تاپ
احتمالاً کلمه resolution در دنیای عکاسی و یا کلمه مگاپیکسل به گوشتان خورده است. این شاخصه نشان دهنده تعداد Pixel های تشکیل دهنده تصویر به صورت ضرب دو عدد بوده و به طور کلی در شرایط مساوی هرچه resolution بالاتر باشد، کیفیت تصویر نیز بهتر است.
به عنوان مثال یکی از رایج ترین رزولوشن هایی که امروزه در نمایشگر لپتاپ ها مورد استفاده قرار می گیرد، resolution فول اچ دی (FHD) است که با اعداد 1080×1920 نشان داده می شود. این اعداد که به صورت شفاهی آنها را 1920 در 1080 می خوانیم، به ما می گویند که در نمایشگر لپتاپ مورد نظر، 1920 ستون پیکسلی وجود دارند که هرکدام از آنها از 1080 پیکسل تشکیل شده اند.
البته در سال های نه چندان دور resolution 768×1366 در دنیای لپتاپ رایج تر بود اما این استاندارد حالا به فول اچ دی ارتقا یافته و احتمالاً در آینده، استانداردهایی مانند QHD و 4K یا UHD (به ترتیب 1440×2560 و 2160×3840) فراگیر خواهند شد.
البته باید در نظر داشت همان طور که عدد مگاپیکسل تنها عامل تعیین کننده در کیفیت دوربین نیست، resolution هم به تنهایی نمی تواند کیفیت تصویر نمایشگر لپتاپ را تضمین کند. اما با این حال، رزولوشن از جمله مواردی است که با توجه به ابعاد صفحه، در کیفیت خروجی نهایی تأثیر ویژه ای دارد.
در اینجا نام شاخصه دیگری تحت عنوان «تراکم پیکسلی» به میان می آید که وابسته به resolution و اندازه نمایشگر بوده و معمولاً با واحد ppi یا پیکسل در اینچ نشان داده می شود. تراکم پیکسلی همان طور که از نامش پیداست، تعداد پیکسل های موجود در واحد سطح را نشان داده و شاخصه خوبی برای تشخیص کیفیت هر نمایشگری به شمار می آید.
کنتراست نمایشگر لپ تاپ
کنتراست هم از جمله کلماتی است که تولیدکنندگان معمولاً مانور زیادی روی آن می دهند؛ چرا که این ویژگی نیز با اعداد نمایش داده می شود و درک عدد برای مخاطب راحت تر است.
کنتراست ، تفاوت روشن ترین رنگ سفید و تیره ترین رنگ سیاه را نشان می دهد
به زبان ساده، نسبت کنتراست تفاوت روشن ترین رنگ سفید و تیره ترین رنگ سیاه قابل نمایش در محصول را نشان می دهد که این ویژگی با اعدادی مانند 1000:1 توصیف می شود. اما از آنجایی که راه های تقلب برای ارائه عدد کنتراست زیاد است و بعضی اوقات شاهد برچسب ارقام نجومی کنتراست روی نمایشگر لپتاپ های ارزان قیمت هستیم، بهترین راه مراجعه به تست ها و بررسی های دقیق از محصول مورد نظر خواهد بود.
البته در برخی از بررسی ها، ویژگی دیگری تحت عنوان درجه تاریکی نیز مطرح می شود که نشانگر نحوه نمایش رنگ مشکی در نمایشگر است. این شاخصه که بهترین مقدار برای آن عدد صفر (هرچه کمتر بهتر) است، به خصوص در تماشای فیلم و انجام بازی ها مورد توجه قرار می گیرد.
مثلاً ممکن است هنگام تماشای یک فیلم ترسناک در لپتاپ، متوجه جزئیات نه چندان مطلوب در صحنه های تاریک شوید که این موضوع علاوه بر کیفیت و resolution فایل، به درجه تاریکی قابل نمایش در نمایشگر لپتاپ نیز مربوط می شود.
از سوی دیگر شاخصه ای تحت عنوان درجه سفیدی نیز داریم که در مقیاس RGB، بهترین مقدار برای آن 255 است (هرچه بالاتر بهتر) است و نمایشگری که درجه سفیدی قابل پردازش در آن به این عدد نزدیک باشد، رنگ سفید دقیقی را نمایش می دهد. البته باید در نظر داشت که به خاطر استفاده از پنل های LCD در اکثر لپتاپ های میان رده و رایج، معمولاً مشکلی در درجه سفیدی آنها وجود ندارد اما برای نمایش بهترین رنگ سیاه ممکن، نیازمند پنل های LED هستیم که لپ تاپ های مجهز به آنها معمولاً قیمت های بالایی نیز دارند.
در نهایت جنس پوشش نمایشگر نیز در کنتراست تصویر مؤثر است که شرکت ها معمولاً برای بهبود نسبت مورد بحث، از پوشش های براق برای نمایشگر لپتاپ ها استفاده می کنند. اما مشکل اینجاست که پوشش های براق در محیط های پر نور باعث کاهش خوانایی صفحه می شوند.
در چنین شرایطی با واحد «نیت» سر و کار داریم که نشان دهنده میزان روشنایی صفحه نمایش بوده و در لپ تاپ های معمولی اعداد 200 تا 300 را به خود اختصاص می دهد. روشنایی تصویر بیشتر از 500 نیت نشان دهنده کیفیت بالا و خوانایی مناسب نمایشگر لپ تاپ در محیط های پر نور است که محصولات اندکی در بازار (مانند مک بوک پرو 13 اینچی) قادر به ارائه آن هستند.
گاموت رنگی
Gamut رنگی یا محدوده رنگی در واقع به تمام رنگ هایی گفته می شود که نمایشگر لپ تاپ مورد نظر قادر به بازتولید آنهاست. این محدوده همواره بخشی از طیف کلی رنگ های مرئی را شامل می شود و هرچه ابزار تحت بررسی گستره وسیع تری از طیف مذکور را پوشش دهد، در بازتولید رنگ ها موفق تر بوده و تصاویر زنده تری را ارائه می کند.
در این بین کمپانی های مختلف از استانداردهای متفاوتی برای نمایش محدوده رنگی استفاده می کنند که هر کدام به پهنه خاصی از طیف رنگ های طبیعی اشاره دارند؛ این حال گاموت های رنگی را می توان به دو دسته اصلی «افزایشی» و «کاهشی» تقسیم بندی کرد:
در گاموت های افزایشی با ترکیب نورهای رنگی، رنگ مورد نظر تولید می شود که این روش در انواع نمایشگرها کاربرد داشته و معمولاً با عنوان گاموت RGB از آن یاد می شود. گاموت RGB نام خود را از سه رنگ اصلی قرمز، سبز و آبی (Red-Green-Blue) گرفته است.
اما در گاموت های کاهشی، با ترکیب رنگ های مختلف از بازتاب طیف خاصی از نور مرئی جلوگیری می شود که در نهایت موجب ایجاد رنگ های مورد نظر خواهد شد. این روش در صنایع چاپ و رنگرزی (مانند پرینترها) کاربرد داشته و به محدوده «CMYK» معروف است. گاموت CMYK نیز نام خود را از رنگ های آبی دریایی، سرخابی، زرد و رنگ کلیدی یا همان مشکی (Cyan-Magneta-Yellow-Key) اقتباس کرده است.
یکنواختی نور پس زمینه
همان طور که قبلاً اشاره شد، اکثر لپتاپ های میان رده بازار از نمایشگر های LCD استفاده می کنند. این فناوری در طول زمان به منظور افزایش کیفیت و کاهش هزینه تولید، دستخوش بهینه سازی های زیادی شده، اما بعضی از کاستی های آن به ذاتش برمی گردند. از جمله این کاستی ها عدم تولید نور توسط خود پنل LCD است.
به همین خاطر برای مشاهده تصویر در نمایشگرهای LCD به نور پس زمینه نیاز است که توسط صفحه نورانی در پشت پنل اصلی تأمین می شود. اما تقریباً در تمام نمایشگرهای LCD شاهد نوعی عدم یکنواختی در توزیع نور هستیم که باعث می شود بخش هایی از تصویر نسبت به سایر نقاط، نورانی تر به نظر برسند.
در برخی موارد مشکل مورد بحث به راحتی در چشم اکثر افراد مشاهده شده و بیشتر در تصاویر تاریک خود را نشان می دهد. البته نمایشگرهای پلاسما و OLED مشکل عدم یکنواختی نور پس زمینه را ندارند؛ چرا که خود روشنایی مورد نیازشان را تأمین می کنند.
شاخصی که با هرتز (واحد اندازه گیری بسامد) سنجیده شده و نشانگر توانایی نمایشگر برای تغییر تصویر در هر ثانیه است. در لپتاپ های معمولی اکثراً شاهد رقم 60Hz هستیم که برای کاربری عادی کافی به نظر می رسد. لازم به ذکر است که نرخ بازسازی تصویر ارتباطی با کیفیت رنگ ها یا resolution تصویر ندارد، اما برای کاربردهای خاصی مانند بازی کردن بسیار مهم خواهد بود.
نرخ بازسازی تصویر نمایشگر خصوصاً زمانی برای گیمرها بیشتر اهمیت پیدا می کند که کارت گرافیک قدرتمندی مانند انویدیا RTX 2080 در اختیار داشته باشند که توانایی ارسال تعداد زیادی فریم به نمایشگر در هر ثانیه را دارد. در چنین شرایطی صفحه نمایش نیز برای جلوگیری از پارگی تصاویر، باید از نرخ های بالایی مانند 120Hz و 144Hz پشتیبانی کند تا بتواند تجربه گیمینگ مناسبی را در اختیار گیمر قرار دهد.
HDR
فناوری HDR در دنیای لپتاپ ها تقریباً تازه وارد بوده و کم کم در حال باز کردن جای خود در میان کلماتی است که مشتریان هنگام خرید نمایشگر یا لپتاپ به آن اشاره می کنند.
مفهوم HDR چندان پیچیده نیست و به توانایی نمایشگر برای ارائه عمق بیشتر در رنگ ها و تضاد در روشنایی و تاریکی تصاویر اشاره دارد. البته این ویژگی در محیط کاربری سیستم عامل چندان قابل لمس نیست و بیشتر در پخش فیلم و انجام بازی خود را نشان می دهد.
اثر Screen Door
«Screen Door Effect» برای توصیف فاصله میان پیکسل های سازنده تصویر به کار می رود. در نمایشگرهای قدیمی اگر چشم خود را به صفحه نزدیک کنید، پیکسل های تشکیل دهنده و حتی زیرپیکسل های قرمز، سبز و آبی را می بینید که اثر مورد بحث به همین موضوع اشاره دارد.
پدیده Screen Door Effect با مقیاس «dot pitch» سنجیده شده که هرچه مقدار آن کمتر باشد، یعنی فاصله میان پیکسل های نمایشگر لپ تاپ کمتر بوده و تصویر یکپارچه تری ارائه می شود.
البته در تلویزیون ها و نمایشگرهای بزرگی که کاربر هنگام استفاده از آنها فاصله زیادی دارد، اثر مورد بحث چندان قابل توجه نیست؛ اما در لپ تاپ ها و تلفن های هوشمند، به تراکم پیکسلی بالاتری برای بالا بردن dot pitch نیاز خواهد بود.
